Ο Φιλελεύθερος 20 Μαΐου 2012, Εφτά Μέρες Πολιτισμός, σελίδα 7
Γιώργος Φράγκος
Πίδακες λυρισμού, νόστου και μνημών από την κατεχόμενη γη
Νίκος Νικολάου -Χατζημιχαήλ, Διθαλάσσου, εκδόσεις Κάρβας, 2012
Τα ποιήματα του Νίκου Νικολάου -Χατζημιχαήλ μοιάζουν με πίδακες που αναβλύζουν λυρισμό, νόστο και
μνήμες από την κατεχόμενη γη της πατρίδας μας, ως επί το πλείστον από τη χερσόνησο
της Καρπασίας απ’ όπου κατάγεται ο ποιητής και συγκεκριμένα από το χωριό
Βασίλι. Κι είναι όλα ποιήματα που επαναφέρουν μνήμες πριν από την καταστροφή
του ’74, μνήμες ειδυλλιακές, γεμάτες αθωότητα, ομορφιά, φως, χρώματα και χάρη.
Στην ποιητική συλλογή του Ν.Ν.Χ. «Διθαλάσσου», που κυκλοφόρησε το 2012 από
τις εκδόσεις «Κάρβας», κυριαρχούν οι παιδικές μνήμες -άχραντες και αμόλυντες,
μα προπαντός ατόφιες, ξεπροβάλλουν σχεδόν μέσα απ’ όλα τα ποιήματα του βιβλίου.
Όπως π.χ. στο «Καρπασία» (σελ. 23) όπου, ανάμεσα σε άλλα, ο ποιητής λέει:
«Κυνηγώντας τη σκιά μας ανάμεσα στα καπνόφυτα / Με την πίσσα στα χέρια και στα
ρούχα μας / Αποχωρίζουμε τσακ τσακ τα νοτισμένα φύλλα / Κι ενώ το χρυσαφί ρουφάει
το πράσινο / Ο ήλιος ανεβαίνει / Και οι μακριές αυλακιές / Μικραίνουν στο
μέτωπο του πατέρα / Μετρώντας τον με κοντάρια».
Βέβαια, αυτές τις ολόφωτες, ειδυλλιακές εικόνες, ακαριαία και καίρια, διαπερνούν
συχνά μαύρες αστραπές ή μαύροι κεραυνοί, που διαρρηγνύουν τον χρόνο ερχόμενοι
από τη μελλοντική, για τότε, τραγωδία του ’74. Π.χ. στο ολόγλυκο ποίημα «Ελένη»
(σελ. 19) χαρακτήρα μαύρου κεραυνού ή μαύρης αστραπής έχει ο τελευταίος στίχος:
«Το βλέπουν το μαντήλι της απ’ τα βουνά του Ταύρου».
Η εξαντλητικά αναλυτική περιγραφικότητα του Ν.Ν.Χ., με επίκεντρο πάντα τον
περιβάλλοντα χώρο, εξοικειώνει με λεπτομέρεια αλλά και λεπτότητα τον αναγνώστη
με δέντρα, πουλιά, χρώματα, αρώματα, ενίοτε και μιλήματα της πατρώας γης.
Η γενέθλια γη, το πατρικό σπίτι, η ακρογιαλιά της παιδικής περιδιάβασης και
τόσες άλλες γλαφυρές και παραστατικές στιγμές, ανακαλούνται σπαρταριστές από τη
μνήμη του ποιητή και γίνονται ένα ιδιότυπο παρόν, γεμάτο πόνο και αγάπη. Ό,τι
κι αν γράφει ο Ν.Ν.Χ. γράφεται υπό το κράτος συναισθηματικής φόρτισης, κι είναι
αυτό πρόδηλο αλλά και ουδόλως μεμπτό. Όμως, από μόνη της η συναισθηματική
φόρτιση δεν αρκεί για να συντελεστεί ποίηση. Υπολείπεται το υπερβατικό μα και
το αφαιρετικό στοιχείο για να επέλθει επαρκές αισθητικό αποτέλεσμα. Και ευτυχώς
αυτό είναι κάτι που επιτυγχάνει πολύ συχνά ο Ν.Ν.Χ.
Η έντονη εικονοπλαστική διάθεση του Ν.Ν.Χ. είναι διάχυτη παντού. Και ο
ιματζινισμός του είναι γεμάτος νοσταλγία, θλίψη και ομορφιά. Π.χ. στο «Τέσσερις
εικόνες» (σελ. 29) ο ποιητής, ανακαλώντας πάντα μνήμες από την κατεχόμενη γη
της πατρίδας μας, δημιουργεί εικόνες που συγκινούν, πρώτ’ απ’ όλα για την αγάπη
την οποία αναβλύζουν, τη γλαφυρότητα, την ευκρίνεια και τη φωτεινότητά τους.
Λυρική
ιστοριοδίφηση στην Κύπρο αλλοτινών εποχών συνιστά, κατά τη γνώμη μου, το «Παλιές
σφραγίδες» (σελ. 27) όπου ο Ν.Ν.Χ. αναζητά το κύριο στίγμα της πατρίδας μας
μέσα από τους αιώνες. Στην άκρη βέβαια παραφυλάει το υπερβατικό στοιχείο, αφού:
«Για χρόνια πολλά φυλάς το κλάμα των παγονιών». Κι εμείς, κατά τον ποιητή:
«Περιμένουμε τη στιγμή / Που τα πουλιά θ’ ανοίξουν πάλι τα φτερά τους / Και θα
ενώσουν τις μικρές κραυγές τους / Όπως τότε…». Από την άλλη θέλω να σημειώσω
ότι ο τρόπος με τον οποίο ο Ν.Ν.Χ. υμνεί την αντίσταση στον κατακτητή
εμπεριέχει σημαντικά παγανιστικά και φυσιολατρικά στοιχεία. Αφού αυτός που
αντιστέκεται -πέρα από τον άνθρωπο και πρωτίστως τον εσωτερικό του κόσμο, τις
μνήμες και τα συναισθήματά του - είναι η φύση της πατρίδας μας, η χλωρίδα και η
πανίδα του τόπου μας.
Ολοκληρώνοντας με τη θεματική νόστος πατρίδας στην προ του ’74 εποχή, θέλω
να καταγράψω μιαν ένσταση. Στην ποίηση του Ν.Ν.Χ. ο τόπος μας και οι άνθρωποί
του παρουσιάζονται εξ ολοκλήρου, ως παθητικοί δέκτες του κακού. Ίχνος ευθύνης για
τη συμφορά δεν αποδίδει σε κανέναν από εμάς ο ποιητής. Μόνος και απόλυτος
ένοχος ο κατακτητής. Όπως λέει και στο «Εμμονή» (σελ. 30): «Ήρθε ένα κύμα όλο
σκοτάδι / Από την άλλη θάλασσα / Και σκέπασε τούτη τη γη». Όμως ποίηση σημαίνει
και αυτοκριτική ενδοσκόπηση, σημαίνει και κριτική θεώρηση των πραγμάτων. Μένω
ως εδώ διότι η ένστασή μου μπορεί να εκληφθεί ως ιδεολογική, παρόλο που είναι
πέρα για πέρα αισθητική.
Ιδιαίτερη μνεία θέλω να κάμω στον τρόπο που ο Ν.Ν.Χ. αξιοποιεί την κυπριακή
διάλεκτο, εμβόλιμα μεν μέσα στα ποιήματα του, αλλά ουδόλως ως διακοσμητικό
στοιχείο, χάριν πρόσδοσης απλώς κυπριακού ηχοχρώματος, στυλιστικά και
υφολογικά. Το κυπριακό ιδίωμα αποτελεί το καταφύγιο του ποιητή σε στιγμές
συναισθηματικής φόρτισης, νοηματικής και αισθητικής κορύφωσης. Το ιδίωμα στην προκειμένη
περίπτωση απορροφά και εκφράζει κραδασμούς που δεν μπορούν να αποδοθούν στην πανελλήνια
δημοτική. Π.χ. στο «Πρωινή συμφωνία» (σελ.16) όπου ο Ν.Ν.Χ. καταλήγει… «αντί να
τραγουδώ γλυκά σαν τα πουλιά / θαρκούμαι ανακαλιούμαι».
Ολοκληρώνοντας, θέλω να πω πως όλα τα ποιήματα του Ν.Ν.Χ. είναι καλοδομημένα
και προφανώς καλοδουλεμένα. Ο ποιητής δίνει μεγάλη σημασία στην αρχιτεκτονική
δόμηση ενός ποιήματος, στη συμμετρία, την ισομέρεια, στο ειδικό βάρος του κάθε
στίχου, της κάθε στροφής. Και είναι ιδιαίτερα αυστηρός και πολύ επιμελής όσον
αφορά στις πιο πάνω αισθητικές παραμέτρους. Παράλληλα δε, τα μηνύματα και τα
νοήματα στην ποίησή του είναι διαυγή, κρυστάλλινα, απολύτως ευκρινή και ουδόλως
διφορούμενα. Θεωρώ τη γραφή του δωρική και απέριττη και σχεδόν κατά κανόνα με
σωστή και συμμετρική δόμηση.
ΕΔΩ
Θ
........................
Ο Γιώργος Φράγκος είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα ο Φιλελεύθερος. Στο εβδομαδιαίο δε ένθετο της εφημερίδας, "ΕΦΤΑ ΜΕΡΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ" είναι υπεύθυνος για την ενότητα "ποίηση". Έξέδωσε τις ποιητικές συλλογές Ιαχές, το 1984 και Ιστορία αγάπης σε πέντε πράξεις το 1986.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου